Στις 3 Ιανουαρίου η Εκκλησία μας γιορτάζει τη μνήμη της Αγίας Θωμαΐδος.
Η Αγία Θωμαΐς γεννήθηκε στη Λέσβο, άγνωστο όμως σε ποιο ακριβώς σημείο του νησιού. Οι γονείς της, Μιχαήλ και Καλή, ήταν ευσεβέστατοι, έντιμοι, ευκατάστατοι και αποτελούσαν ζεύγος, που οι σύγχρονοι το χαρακτήριζαν «ζεύγος χρυσούν, ζεύγος τρισευδαίμον και μακάριον». Ο πατέρας της χαρακτηρίζεται «τον τρόπον χρηστός, το φρόνημα σταθερός…» και η μητέρα της «το ήθος καλλίστη, καλλίων δε την ψυχήν». Την στέρηση παιδιού την αντιμετώπιζαν «πενθούντες και σκυθρωπάζοντες», αλλά και με την ελπίδα ότι θα αποκτούσαν παιδί και για τούτο δεν έπαυαν να προσεύχονται. Τέλος, η Παναγία με θείο όνειρο προειδοποίησε την Καλή ότι όχι μόνο θα αποκτούσε παιδί, αλλά ότι τούτο θα ξεχώριζε σε πλούτο χαρισμάτων και αγιότητα. Πραγματικά, απέκτησαν κόρη που την ονόμασαν Θωμαΐδα, και καθώς μεγάλωνε ξεχώριζε για τα χαρίσματα που είχε αλλά και την ομορφιά της. Όπως αναφέρεται στα βιβλία: «Ξυμπάσας τας λεσβίδας κάλλει και μεγέθει διαφερόντως υπερελάσασα», ξεπέρασε δηλαδή, όλες τις κοπέλες της Λέσβου στην ομορφιά και στο ανάστημα. Παρουσίαζε «αρμονία αρίστη σωματική και πνευματική».
Αν και δεν είχε καμιά διάθεση για γάμο, αλλ’ απ’ εναντίας εθαύμαζε τη μοναστική ζωή, πειθαρχώντας στη θέληση και επιθυμία των γονιών της, παντρεύτηκε σε ηλικία 24 ετών κάποιον Στέφανο, που έγινε γι’ αυτήν «ακάνθινος στέφανος» για όλη τη ζωή της. Ενώ αυτή ήταν τόσο καλή, τόσο ενάρετη, ώστε την ήξεραν όλοι σαν υπόδειγμα συζύγου, υπέφερε φοβερά από τη βάναυση συμπεριφορά του βαρβάρου συζύγου της, που καθημερινά εύρισκε ευκαιρία να την πληγώνει στο σώμα και στη ψυχή με ξυλοδαρμούς, ραπίσματα, κλωτσιές ακόμα και στο στόμα της, να την καίει, να της ανοίγει πληγές σ’ όλο της το σώμα, να την κρεμάει δεμένη με σχοινιά για ώρες πολλές.
Από τη Μυτιλήνη έφυγαν και κατοίκησαν στην Κωνσταντινούπολη, όπου φαίνεται ότι μετακόμισαν και οι γονείς της, για να ακολουθήσουν την κόρη τους, εγκαταλείποντας τη μεγάλη περιουσία τους και αντιμετωπίζοντας εκεί πολλές στερήσεις. Μετά το θάνατο του πατέρα της, η μητέρα της πήγε στο μοναστήρι, το γνωστό με το όνομα “Τα μικρά Ρωμαίου», έγινε μοναχή και αργότερα έγινε και ηγουμένη. Το δράμα της Θωμαΐδος κορυφώθηκε. Η συμπεριφορά του συζύγου της γινότανε από μέρα σε μέρα χειρότερη. Και η Θωμαΐς αντιμετώπιζε όλη αυτή τη μαρτυρική κατάσταση με την προσευχή, την υπομονή βρίσκοντας παρηγοριά στην αγαθοεργία. Μέρα και νύχτα ύφαινε, έραβε και μοίραζε φορέματα και τρόφιμα, «ορφανοίς τα σίτα (τρόφιμα) προσνέμουσα, τοις απόροις προς το ζην αναγκαίους πόρους παρέχουσα». Η αρετή της Θωμαΐδος έδινε το καλό παράδειγμα και σε άλλες γυναίκες, πού αντιμετώπιζαν δύστροπους και βάναυσους συζύγους. Πολύ σύντομα η πίστη και η αγιότητα της Θωμαΐδος ευλογήθηκε από το Θεό, πού της έδωκε τη χάρη να κάνει και θαύματα, όταν ζητούσε με τις θερμές προσευχές της τη βοήθειά Του για ανθρώπους πού υπέφεραν. Αναφέρονται δεκατέσσερα θαύματα που έγιναν με την προσευχή της αγίας Θωμαΐδος στην Κωνσταντινούπολη. Θεραπεύει έναν δαιμονιζόμενο, έναν παράλυτο, έναν άρρωστο με καρκίνο και άλλους.
Έπειτα από δέκα τριών ετών μαρτυρική συζυγική ζωή, απέθανε η Θωμαΐς σε ηλικία τριάντα οκτώ ετών. Την έθαψαν στο μοναστήρι που είχε ταφεί και η μητέρα της. Ο τάφος της και το σεπτό λείψανό της πριν ακόμα περάσουν σαράντα ημέρες από το θάνατό της, έγιναν πηγή θαυμάτων. Κάποιος δαιμονιζόμενος Κωνσταντίνος, πού πλησίασε τον τάφο της, θεραπεύεται. Άλλος παράλυτος Ευτυχιανός ονομαζόμενος, που προσευχήθηκε και άγγισε το τάφο της στάθηκε στα πόδια του. Άρρωστη μοναχή με φοβερούς πόνους στο κεφάλι θεραπεύεται και άλλος με επιληψία επίσης βρίσκει την υγεία του. Κάποιος ψαράς βρίσκει τα χαμένα δίχτυα του στη θάλασσα γεμάτα ψάρια. Φοβερά άρρωστη γυναίκα με φοβερούς πόνους στα σπλάγχνα της θεραπεύεται και από ευγνωμοσύνη χτίζει πάνω στον τάφο της αγίας μεγαλοπρεπή αψίδα. Σαν τελευταίο θαύμα αναφέρεται η θεραπεία του συζύγου της, πού μετά το θάνατό της «προσέκρουσε δαίμονι χαλεπώ», έγινε δηλαδή, δαιμονιζόμενος και μάστιγα για τους πολίτες που κινδύνευαν από την δαιμονική μανία του. Με πολύ κόπο τον συνέλαβαν, τον έδεσαν με αλυσίδες και τον οδήγησαν στον τάφο της αγίας Θωμαΐδος ζητώντας να τον συγχωρέσει, να παρακαλέσει τον Θεό για την θεραπεία του, διότι όλοι πίστευαν ότι υπέφερε από τιμωρία του Θεού για την μαρτυρική ζωή στην οποία υπέβαλε την πιστή, την πονόψυχη, την ενάρετη γυναίκα του. Και πραγματικά το θαύμα έγινε. Μόλις τον απέθεσαν δεμένο στο μνήμα της θεραπεύτηκε και έζησε την υπόλοιπη ζωή του μετανοιωμένος και ενάρετος.
Η μαρτυρική συζυγική ζωή της Θωμαΐδος στον αταίριαστο γι’ αυτήν γάμο της με τον βάναυσο Στέφανο πού έκαμε το στεφάνι του γάμου της πραγματικά ακάνθινο στεφάνι, αλλά και η υπομονή με την οποία υπέφερε όλα αυτά τα δεινά, έγινε υπόδειγμα υπομονής και καρτερίας για πολλούς και πολλές που αντιμετώπιζαν παρόμοιες καταστάσεις στην οικογενειακή τους ζωή. Η προσήλωσή της στον αδιάλυτο θεσμό του γάμου, «παρεκτός λόγω πορνείας», οδήγησαν τους συγχρόνους της να την ονομάσουν Προστάτιδα του γάμου από τον κίνδυνο του διαζυγίου. Το σεπτό λείψανο της αγίας Θωμαΐδος βρισκότανε στην Κωνσταντινούπολη ακέραιο μέχρι που και οι πληγές από τους ξυλοδαρμούς φαίνονταν καθαρά στο δέρμα, μέχρι το 1204, πού έγινε η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους. Κατόπιν δεν γνωρίζουμε τι απέγινε.
Πότε έζησε η Αγία Θωμαΐς; Από τις πληροφορίες πού δίνουν τα βιβλία, φαίνεται ότι η Αγία γεννήθηκε στη Λέσβο μεταξύ των ετών 910 – 913, ότι ήλθε σε γάμο μεταξύ των ετών 934 – 937. Έτσι φαίνεται ότι έζησε τις πρώτες δεκαετίες του δεκάτου αιώνος. Η μνήμη της εορτάζεται στις 3 Ιανουαρίου. Ακολουθία της Αγίας συνέταξε ο μοναχός Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης, Υμνογράφος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας στο Άγιον Όρος, το έτος 1967 με τη μέριμνα του αειμν. Μητροπολίτου Μυτιλήνης Ιακώβου Κλεομβρότου και δημοσιεύθηκε στο «Λεσβιακό Μηναίο».
ΤΟ ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΟ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΘΩΜΑΪΔΟΣ
Ήχος δ΄ Ταχύ προκατάλαβε
Τας θλίψεις του βίου σου, ως προσφοράν λογικήν, Χριστώ προσενέγκασα, την των θαυμάτων ισχύν, Οσία, ανείληφας. Όθεν ως συζυγίας, υποτύπωσιν θείαν, μέλπομεν Θωμαΐς σε, και πιστώς σοι βοώμεν Χαίρε της νήσου Λέσβου, σεμνόν εγκαλλώπισμα.
