Βασκανία είναι άδικη έχθρα εναντίον αυτού που απολαμβάνει κάποιο αγαθό, έχθρα διηνεκής και ακατάλυτη. Η βασκανία είναι δύσκολο πάθος, που παρασύρει, ώστε να περιφρονήσει κανείς ακόμη και την δική του σωτηρία. Η βασκανία αμαυρώνει τα καλά. Ο θείος Χρυσόστομος λέει τα εξής για τη βασκανία: «Ένα ακόμη πάθος που κυβερνά τη ζωή των ανθρώπων, καταφθείροντας την καρδιά , όπως η σκουριά το σίδερο, είναι η βασκανία∙ έχει βέβαια πολλά κακά, αλλά σ’ ένα είναι χρήσιμο: ότι είναι κακό γι’ αυτόν που το κατέχει. Διότι ο βάσκανος λίγο βλάπτει αυτόν που ματιάζει, αλλά κατατρώει τον ίδιο του τον εαυτό με τη λύπη και τον στεναγμό από την καλοπέραση του πλησίον. Και τη μεν χαρά του γείτονά του δεν ελάττωσε, τον εαυτό του όμως τον κατέφαγε με τη βασκανία».
Το να βασκάνεις είναι χειρότερο από το να πολεμάς∙ γιατί αυτός που πολεμάει, όταν λυθεί η αιτία που γίνεται ο πόλεμος, διαλύεται και η έχθρα, ο δε βάσκανος δεν έχει καμιά άλλη αιτία πέρα από τη δική του μανία και τη σατανική του θέληση. Πάντοτε βασκάνει. Με τι να παρομοιάσει κανείς τέτοια ψυχή; Με ποιο φίδι; Με ποιο σκουλήκι; Δεν υπάρχει τίποτα περισσότερο βδελυρό και πονηρό από μια τέτοια ψυχή. Διότι απ’ αυτό ανατράπηκαν εκκλησίες, γεννήθηκαν αιρέσεις και αυτό όπλισε το χέρι του αδελφού. Ο βάσκανος έχει πονηρό μάτι, που ματιάζει τα αγαθά. Είναι φθονερός, δεν νοιάζεται για την σωτηρία της ψυχής του, ένα μόνο τον νοιάζει: η καταστροφή του άλλου. Τον βάσκανο, ακόμη κι αν τον καλέσεις δαίμονα και θηρίο, δεν αμαρτάνεις. Οι βάσκανοι είναι χειρότεροι από τα θηρία, γιατί εκείνα μας επιτίθενται είτε για να βρουν τροφή είτε γιατί τα αγριέψαμε και φοβήθηκαν . Αυτοί δε, ακόμη κι όταν πολλές φορές ευεργετήθηκαν, αδίκησαν τους ευεργέτες τους και τους κυνήγησαν. Ο βάσκανος ένα μόνο κοιτάει, να εκπληρώσει την όποια επιθυμία του, είτε αυτή μέλλει να τον κολάσει είτε πρόκειται να τον καταστρέψει. Το μάτι του βάσκανου λιώνει από λύπη. Στο διηνεκές συγκατοικεί με τον θάνατο, πιστεύει ότι όλοι είναι εχθροί του , ακόμη και αυτοί που σε τίποτα δεν τον αδίκησαν.
Από το βιβλίο: «Το γνώθι σαυτόν
ΚΕΙΜΕΝΑ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑΣ»
ΑΓΙΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ ΠΕΝΤΑΠΟΛΕΩΣ
Γ΄ΕΚΔΟΣΗ
Απόδοση στη Νέα Ελληνική:
Ευανθία Χατζή
Επιμέλεια κειμένου- Επίμετρο:
Γιώργος Μπάρλας
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΘΩΣ
Αθήνα 2011
Ο Γέροντας Παΐσιος ερωτώμενος πώς γίνεται η βασκανία απαντούσε: «...Ἄνθρωποι πού ἔχουν ζήλεια καί κακότητα-λίγοι εἶναι τέτοιοι-αὐτοί εἶναι ποῦ ματιάζουν. Μία γυναίκα λ.χ. βλέπει ἕνα παιδάκι χαριτωμένο μέ τήν μάνα του καί λέει μέ κακότητα: «Γιατί νά μήν τό εἶχα ἐγώ αὐτό τό παιδί; Γιατί νά τό δώσει ὁ Θεός σ’ αὐτή;» Τότε το παιδάκι εκείνο μπορεί να πάθη ζημιά, να μην κοιμάται, να κλαίει, να ταλαιπωρείται, γιατί εκείνη το είπε με μια κακότητα. Και αν αρρώσταινε και πέθαινε το παιδί, θα ένιωθε χαρά μέσα της. Άλλος βλέπει ένα μοσχαράκι, το λαχταρά, και αμέσως εκείνο ψοφάει. Πολλές φορές όμως μπορεί να ταλαιπωρείται το παιδί και να φταίει η ίδια η μάνα. Μπορεί δηλαδή η μάνα να είδε καμιά φορά κανένα αδύνατο παιδάκι και να είπε: «Τί εἶναι αὐτό; Τί σκελετωμένο παιδί!» Νά καμάρωνε τό δικό της καί νά κατηγόρησε τό ξένο. Καί αὐτό ποῦ εἶπε μέ κακία γιά τό ξένο παιδί, πιάνει στό παιδί της. Μετά τό παιδί ταλαιπωρεῖται ἐξαιτίας τῆς μάνας, χωρίς νά φταίει. Λειώνει-λειώνει τό καημένο, γιά νά τιμωρηθεῖ ἡ μάνα καί νά καταλάβει τό σφάλμα της. Τότε φυσικά τό παιδί θά πάει μάρτυρας! Τά κρίματα τοῦ Θεοῦ εἶναι ἄβυσσος».
Είναι χαρακτηριστικό ακόμη ένα παράδειγμα πού δίνει ο Γέροντας Παΐσιος για το διαχωρισμό του τί είναι βασκανία και τί δεν είναι. Το ερώτημα πού έθεσαν ήταν: «Γέροντα, ἄν κανείς ἐπαινέσει ἕνα ὡραῖο ἔργο, καί αὐτοί ποῦ τό ἐφτίαξαν δεχθοῦν τόν ἔπαινο μέ ὑπερήφανο λογισμό καί γίνει ζημιά, αὐτό εἶναι βασκανία;». Ὁ Γέροντας ἀπήντησε: «Αὐτό δέν εἶναι βασκανία. Σ' αὐτήν τήν περίπτωση λειτουργοῦν οἱ πνευματικοί νόμοι. Παίρνει τήν Χάρη τοῦ ὁ Θεός ἀπό τόν ἄνθρωπο, καί τότε γίνεται ζημιά. Βασκανία ὑπάρχει σέ σπάνιες περιπτώσεις. Ἰδίως οἱ ἄνθρωποι ποῦ ἔχουν ζήλεια καί κακότητα-λίγοι εἶναι τέτοιοι-αὐτοί εἶναι ποῦ ματιάζουν».
Ευχή Βασκανίας
Εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἀμήν.
Δόξα σοί ὁ Θεός ἠμῶν, δόξα σοί.
Βασιλεῦ οὐράνιε, παράκλητε, τό Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὁ πανταχοῦ παρών καί τά πάντα πληρῶν, ὁ θησαυρός τῶν ἀγαθῶν καί ζωῆς χορηγός, ἐλθέ καί σκήνωσον ἐν ἠμίν, καί καθάρισον ἠμᾶς ἀπό πάσης κηλίδος, καί σῶσον, Ἀγαθέ, τάς ψυχᾶς ἠμῶν.
Δόξα Πατρί, καί Υἱῶ καί ἁγίω Πνεύματι. Καί νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Παναγία Τριάς, ἐλέησον ἠμᾶς, Κύριε, ἰλάσθητι ταῖς ἁμαρτίαις ἠμῶν. Δέσποτα, συγχώρησον τάς ἀνομίας ἠμίν. Ἅγιε, ἐπισκεψαι καί ἴασαι τάς ἀσθενείας ἠμῶν, ἕνεκεν τοῦ ὀνόματός σου, Κύριε ἐλέησον, Κύριε ἐλέησον, Κύριε ἐλέησον.
Δόξα Πατρί, καί Υἱῶ καί ἁγίω Πνεύματι. Καί νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Πάτερ ἠμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς, ἁγιασθήτω τό ὄνομά σου, ἔλθετω ἡ βασιλεία σου, γενηθήτω τό θέλημά σου, ὡς ἐν οὐρανῶ καί ἐπί τῆς γής. Τόν ἄρτον ἠμῶν τόν ἐπιούσιον δός ἠμίν σήμερον, καί ἅφες ἠμίν τά ὀφειλήματα ἠμῶν ὡς καί ἠμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἠμῶν, καί μή εἰσενέγκης ἠμᾶς εἰς πειρασμόν, ἀλλά ρύσαι ἠμᾶς ἀπό τοῦ πονηροῦ.
Δί’ εὐχῶν τῶν ἅγιων Πατέρων ἠμῶν, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ὁ Θεός ἠμῶν, ἐλέησον ἠμᾶς. Ἀμήν.
Καί τά παρόντα τροπάρια, ἦχος πλ. δ'.
Κύριε, ὅπλον κατά τοῦ διαβόλου, τόν Σταυρόν σου ἠμίν δέδωκας, φρίττει γάρ καί τρέμει, μή φέρων καθορᾶν αὐτοῦ τήν δύναμιν. Ὅτι νεκρούς ἀνιστά, καί θάνατον κατήργησε. Διά τοῦτο προσκυνοῦμεν, τήν ταφήν σου καί τήν ἔγερσιν.
Ἅγιοι Ἀνάργυροι καί θαυματουργοί, ἐπισκέψασθε τάς ἀσθενείας ἠμῶν, δωρεάν ἐλάβετε, δωρεάν δότε ἠμίν.
Ἀθλοφόρε ἅγιε καί ἰαματικέ Παντελεήμων, πρέσβευε τῷ ἐλεήμονι Θεῶ, ἴνα πταισμάτων ἄφεσιν, παράσχη ταῖς ψυχαῖς ἠμῶν.
Μέγαν εὔρατο ἐν τοῖς κινδύνοις, σέ ὑπέρμαχον ἡ οἰκουμένη, ἀθλοφόρε τά ἔθνη τροπούμενον. Ὡς οὔν Λυαίου καθεῖλες τήν ἔπαρσιν, ἕν τῷ σταδίω θαρρύνας τόν Νέστορα, οὕτως ἅγιε, μεγαλομάρτυς Δημήτριε, Χριστόν τόν Θεόν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἤμιν τό μέγα ἔλεος.
Τήν πάσαν ἐλπίδα μου, εἰς σέ ἀνατίθημι, Μῆτερ τοῦ Θεοῦ, φύλαξον μέ ὑπό τήν σκέπην σου.
Και την παρούσαν Ευχήν.
Κύριε ὁ Θεός ἠμῶν, ὁ Βασιλεύς τῶν αἰώνων, ὁ Παντοκράτωρ καί Παντοδύναμος, ὁ ποιῶν πάντα καί μετασκευάζων μόνω τῷ βούλεσθαι, ὁ ἐν τήν ἑπταπλάσιον καμίνον καί τήν φλόγα τήν ἐν Βαβυλώνι εἰς δρόσον μεταβαλων καί τούς ἁγίους σου τρεῖς παίδας σώους διαφύλαξας, ὁ Ἰατρός καί Θεραπευτής τῶν ψυχῶν ἠμῶν, ἡ ἀσφάλεια τῶν εἰς σέ ἐλπιζόντων, σού δεόμεθα καί σέ παρακαλοῦμεν, ἀποστησον, φυγάδευσον καί ἀπέλασον πάσαν διαβολικήν ἐνέργειαν, πάσαν σατανικήν ἕφοδο καί πάσαν ἐπιβουλήν, περιέργειαν τέ πονηρᾶν καί βλάβην καί ὀφθαλμῶν βασκανίαν τῶν κακοποιῶν καί πονηρῶν ἀνθρώπων ἀπό τοῦ δούλου σου ( τοῦδε) καί ἤ ὑπό ὡραιότητος ἤ ἀνδρείας ἤ εὐτυχίας ἤ ζήλου καί φθόνου ἤ βασκανίας συνέβη, αὐτός, φιλάνθρωπε Δέσποτα, ἔκτεινον τήν κραταίαν σου χείρα καί τόν βραχίονά σου τόν ἰσχυρόν καί ὕψιστον καί ἐπισκόπων ἐπισκόπησον τό πλάσμα σου τοῦτο, καί καταπεμψον αὐτῶ ἄγγελον κραταιόν, εἰρηνικόν, ψυχῆς καί σώματος φύλακα, ὅς ἐπιτιμήσει καί ἀπελάσει ἀπ’ αὐτοῦ πάσαν βλάβην, πάσαν πονηρᾶν βουλήν, πάσαν φαρμακείαν καί βασκανίαν τῶν φθονερῶν ἀνθρώπων, καί ὑπό σου ὁ σός ἱκέτης φρουρούμενος μετ’ εὐχαριστίας ψάλλει σοί, Κύριος ἐμοί βοηθός καί οὐ φοβηθήσομαι τί ποιήσει μοί ἄνθρωπος, καί πάλιν οὐ φοβηθήσομαι κακά, ὅτι σύ μετ’ ἐμοῦ εἰ ὅτι σύ εἰ ὁ Θεός, κραταίωμά μου, ἰσχυρός, ἐξουσιαστής, ἀρχῶν εἰρήνης, Πατήρ τοῦ μέλλοντος αἰῶνος. Ναί, Κύριε ὁ Θεός ἠμῶν, φεῖσαι τοῦ πλάσματός σου, καί ρύσαι τόν δοῦλο σου (δείνα) ἀπό πάσης βλάβης, ἀπό πάσης ἐπηρείας καί ἀπό πάσης βασκανίας καί ἀνώτερον αὐτόν καί ἠμᾶς παντός κακοῦ διαφύλαξον, πρεσβείαις τῆς ὑπερευλογημένης ἐνδόξου, Δεσποίνης ἠμῶν Θεοτόκου καί ἀειπαρθένου Μαρίας, τῶν φωτοειδῶν Ἀρχαγγέλων καί πάντων σου τῶν ἁγίων. Ἀμήν.
Δί’ εὐχῶν τῶν ἁγίων Πατέρων ἠμῶν Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ὁ Θεός ἠμῶν, ἐλέησον ἠμᾶς. Ἀμήν.
Η ευχή δε της βασκανίας διαβάζεται μόνο από ιερέα και όχι από λαϊκούς.
Το να βασκάνεις είναι χειρότερο από το να πολεμάς∙ γιατί αυτός που πολεμάει, όταν λυθεί η αιτία που γίνεται ο πόλεμος, διαλύεται και η έχθρα, ο δε βάσκανος δεν έχει καμιά άλλη αιτία πέρα από τη δική του μανία και τη σατανική του θέληση. Πάντοτε βασκάνει. Με τι να παρομοιάσει κανείς τέτοια ψυχή; Με ποιο φίδι; Με ποιο σκουλήκι; Δεν υπάρχει τίποτα περισσότερο βδελυρό και πονηρό από μια τέτοια ψυχή. Διότι απ’ αυτό ανατράπηκαν εκκλησίες, γεννήθηκαν αιρέσεις και αυτό όπλισε το χέρι του αδελφού. Ο βάσκανος έχει πονηρό μάτι, που ματιάζει τα αγαθά. Είναι φθονερός, δεν νοιάζεται για την σωτηρία της ψυχής του, ένα μόνο τον νοιάζει: η καταστροφή του άλλου. Τον βάσκανο, ακόμη κι αν τον καλέσεις δαίμονα και θηρίο, δεν αμαρτάνεις. Οι βάσκανοι είναι χειρότεροι από τα θηρία, γιατί εκείνα μας επιτίθενται είτε για να βρουν τροφή είτε γιατί τα αγριέψαμε και φοβήθηκαν . Αυτοί δε, ακόμη κι όταν πολλές φορές ευεργετήθηκαν, αδίκησαν τους ευεργέτες τους και τους κυνήγησαν. Ο βάσκανος ένα μόνο κοιτάει, να εκπληρώσει την όποια επιθυμία του, είτε αυτή μέλλει να τον κολάσει είτε πρόκειται να τον καταστρέψει. Το μάτι του βάσκανου λιώνει από λύπη. Στο διηνεκές συγκατοικεί με τον θάνατο, πιστεύει ότι όλοι είναι εχθροί του , ακόμη και αυτοί που σε τίποτα δεν τον αδίκησαν.
Από το βιβλίο: «Το γνώθι σαυτόν
ΚΕΙΜΕΝΑ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑΣ»
ΑΓΙΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ ΠΕΝΤΑΠΟΛΕΩΣ
Γ΄ΕΚΔΟΣΗ
Απόδοση στη Νέα Ελληνική:
Ευανθία Χατζή
Επιμέλεια κειμένου- Επίμετρο:
Γιώργος Μπάρλας
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΘΩΣ
Αθήνα 2011
Ο Γέροντας Παΐσιος ερωτώμενος πώς γίνεται η βασκανία απαντούσε: «...Ἄνθρωποι πού ἔχουν ζήλεια καί κακότητα-λίγοι εἶναι τέτοιοι-αὐτοί εἶναι ποῦ ματιάζουν. Μία γυναίκα λ.χ. βλέπει ἕνα παιδάκι χαριτωμένο μέ τήν μάνα του καί λέει μέ κακότητα: «Γιατί νά μήν τό εἶχα ἐγώ αὐτό τό παιδί; Γιατί νά τό δώσει ὁ Θεός σ’ αὐτή;» Τότε το παιδάκι εκείνο μπορεί να πάθη ζημιά, να μην κοιμάται, να κλαίει, να ταλαιπωρείται, γιατί εκείνη το είπε με μια κακότητα. Και αν αρρώσταινε και πέθαινε το παιδί, θα ένιωθε χαρά μέσα της. Άλλος βλέπει ένα μοσχαράκι, το λαχταρά, και αμέσως εκείνο ψοφάει. Πολλές φορές όμως μπορεί να ταλαιπωρείται το παιδί και να φταίει η ίδια η μάνα. Μπορεί δηλαδή η μάνα να είδε καμιά φορά κανένα αδύνατο παιδάκι και να είπε: «Τί εἶναι αὐτό; Τί σκελετωμένο παιδί!» Νά καμάρωνε τό δικό της καί νά κατηγόρησε τό ξένο. Καί αὐτό ποῦ εἶπε μέ κακία γιά τό ξένο παιδί, πιάνει στό παιδί της. Μετά τό παιδί ταλαιπωρεῖται ἐξαιτίας τῆς μάνας, χωρίς νά φταίει. Λειώνει-λειώνει τό καημένο, γιά νά τιμωρηθεῖ ἡ μάνα καί νά καταλάβει τό σφάλμα της. Τότε φυσικά τό παιδί θά πάει μάρτυρας! Τά κρίματα τοῦ Θεοῦ εἶναι ἄβυσσος».
Είναι χαρακτηριστικό ακόμη ένα παράδειγμα πού δίνει ο Γέροντας Παΐσιος για το διαχωρισμό του τί είναι βασκανία και τί δεν είναι. Το ερώτημα πού έθεσαν ήταν: «Γέροντα, ἄν κανείς ἐπαινέσει ἕνα ὡραῖο ἔργο, καί αὐτοί ποῦ τό ἐφτίαξαν δεχθοῦν τόν ἔπαινο μέ ὑπερήφανο λογισμό καί γίνει ζημιά, αὐτό εἶναι βασκανία;». Ὁ Γέροντας ἀπήντησε: «Αὐτό δέν εἶναι βασκανία. Σ' αὐτήν τήν περίπτωση λειτουργοῦν οἱ πνευματικοί νόμοι. Παίρνει τήν Χάρη τοῦ ὁ Θεός ἀπό τόν ἄνθρωπο, καί τότε γίνεται ζημιά. Βασκανία ὑπάρχει σέ σπάνιες περιπτώσεις. Ἰδίως οἱ ἄνθρωποι ποῦ ἔχουν ζήλεια καί κακότητα-λίγοι εἶναι τέτοιοι-αὐτοί εἶναι ποῦ ματιάζουν».
Η βασκανία είναι μια δαιμονική ενέργεια. Προκαλείται από τη ζηλοφθονία των ανθρώπων και μπορεί να κάνει ζημιά. Αλλά και η ζήλεια συνοδευομένη από κακότητα είναι η
αίτια αυτού πού λέγεται βασκανία. Όταν δε κάποιος λέει κάτι με φθόνο, τότε λέει ο λαός ότι «πιάνει το μάτι». Η Ορθόδοξος Εκκλησία παραδέχεται την βασκανία. Γι
αυτό υπάρχει και ειδική ευχή γι’ αυτήν στο Ευχολόγιο «Δέσποτα Κύριε Ιησού Χριστέ ο εν Βαβυλώνι...». Η ευχή δε της βασκανίας διαβάζεται μόνο από ιερέα και όχι από
λαϊκούς. Μάλιστα για την αποφυγή της βασκανίας πολλοί άνθρωποι επηρεασμένοι από δεισιδαιμονίες των συνανθρώπων τους κουβαλούν διάφορα φυλαχτά, μάτια γαλάζια,
χάντρες γαλάζιες για να μην τούς ματιάζουν. Αυτά όλα είναι κατασκευάσματα του διαβόλου. Κάθε εναντία δύναμη του πονηρού διαβόλου δεν μπορεί να εξέλθει με δαιμονική
μεθοδεία ως είναι τα ανωτέρω προαναφερθέντα κατασκευάσματα, αλλά μόνον με τη δύναμη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Συνηθισμένο φαινόμενο, πού απαντάται
κυρίως στα βρέφη είναι και η τοποθέτηση μπλε ματιών πάνω στα μαξιλαράκια των παιδιών από μητέρες και γιαγιάδες, για να μην τα πιάνει το μάτι. Το φαινόμενο αυτό
συναντάται κατά κόρον και στον εκκλησιαστικό χώρο. Είναι δε γεγονός ότι και τα καταστήματα χρυσαφικών έχουν επινοήσει και δαιμονικές καρφιτσούλες με ματάκια μπλε
και χανδρούλες προκειμένου να κρεμασθεί ο Σταυρός ή η εικόνα της κυρίας Θεοτόκου. Και τούτο για να ικανοποιήσουν τη δαιμονική κυριαρχία. Έτσι γίνεται το
παράλογο να δουλεύει ο άνθρωπος «δυσίν κυρίοις». Το καλύτερο είναι να χρησιμοποιείται μόνο ο σταυρός. Διά του τύπου του Τιμίου Σταυρού συντρίβονται όλες οι
δυνάμεις του διαβόλου. Κι αυτή η βασκανία πού είναι ενέργεια και μεθοδεία του διαβόλου, για να κάνει τον άνθρωπο να υποφέρει.
Είναι δε γνωστό ότι πολλοί ανυποψίαστοι άνθρωποι και μάλιστα άνθρωποι της Εκκλησίας συνηθίζουν εκ καλής προθέσεως να ξεματιάζουν με διαφόρους τρόπους. Άλλοι
ρίχνουν πάνω σε αναμμένο κάρβουνο γαρίφαλο και αν σκάσει με θόρυβο, λένε ότι υπήρχε μάτιασμα και εξαλείφτηκε, άλλοι πάλι χρησιμοποιούν ένα φλιτζάνι νερό και ρίχνουν
μέσα στο νερό μια σταγόνα λάδι και αν διαλυθεί λένε το ίδιο, άλλοι χρησιμοποιούν αλάτι, άλλοι λένε διάφορες προσευχές πού εκ παραδόσεως παρέλαβαν από τη μητέρα τους
ή τη γιαγιά τους λέγοντας ότι αυτή την ευχή δεν μπορούν να την λένε εκφώνως γιατί είναι μυστική και πολλοί άλλοι με διάφορους άλλους τρόπους πού διασώζουν κι ένα τοπικό
χαρακτήρα. Όλες αυτές οι συνήθειες κρύβουν μέσα τους στοιχεία δαιμονικά.
Μάλιστα επειδή αυτοί πού τα χρησιμοποιούν συμβαίνει να είναι και μέλη της Εκκλησίας τούς πειράζει ο διάβολος κάνοντάς τους να πιστεύουν ότι εξαιτίας των δικών τους
ενεργειών και δυνάμεων ξεματιάζεται ο κόσμος. Το αποτέλεσμα είναι να υπάρχει διάχυτη μια συνεχής δαιμονοκρατία στους ανθρώπους και μάλιστα και στα «πιστά» μέλη
της Εκκλησίας. Γιατί άλλοτε ο διάβολος μεταχειρίζεται την εξουσία του αθώα και άλλοτε πονηρά. Στην παραπάνω περίπτωση την δύναμη του την κάνει να φαίνεται αθώα σε
όσους πιστεύουν σε τέτοιου είδους ξεματιάσματα.
Στην ερμηνεία του ΞΑ’ (61ου) κανόνα της ΣΤ' Οικουμενικής Συνόδου αναφέρεται ότι κανονίζονται με 6 χρόνια αποχή από τα ιερά μυστήρια, δηλ. τη θεία μετάληψη όσοι
κατασκευάζουν φυλαχτά διαφόρων τύπων, αγνώστων στο πνεύμα της Εκκλησίας, όπως είναι εκείνοι πού σέρνουν μαζί τους τις αρκούδες. Αυτοί κρεμούσαν στο λαιμό και σ’
όλο το σώμα της αρκούδας διάφορες βαμμένες κορδέλες και σχοινιά, τα όποια κούρευαν μαζί με τρίχες αρκούδας και τα μοίραζαν στους ανθρώπους. Αυτά όπως έλεγαν από
μάκρυναν τη βασκανία και την ασθένεια.
Ξεμάτιασμα μικρών παιδιών - Ο Γέροντας Φιλόθεος Ζερβάκος δίνει οδηγίες για την λύση της βασκανίας
Όταν τα παιδιά τα μικρά συμβεί να πάθουν εκ βασκανίας, θα παίρνετε ολίγο βαμβάκι, θα το βουτάτε εις το κανδήλι πού έχετε εις τας εικόνας,
θα αλείφετε το παιδί εις το μέτωπον και το πρόσωπον σταυροειδώς και θα λέγετε τα εξής τροπάρια:
Σταυρός ο φύλαξ πάσης της Οικουμένης,
Σταυρός η ωραιότης της Εκκλησίας,
Σταυρός βασιλέων το κραταίωμα,
Σταυρός πιστών το στήριγμα,
Σταυρός Αγγέλων η δόξα καί των δαιμόνων το τραύμα.
Εξηγόρασας ημάς εκ της κατάρας του νόμου τω Σταυρώ προσηλωθείς και τη λόγχη κεντηθείς την αθανασίαν επήγασας ημίν Σωτήρ ημών Δόξα Σοι.
Η μπορείτε και με ένα Σταυρό μικρό να τα σταυρώνετε και να λέγετε τα ανωτέρω τροπάρια.
Όταν υπάρχει Ιερεύς να τα σταυρώνη εκείνος και να λέγη την ευχήν της βασκανίας.
Ο πατέρας ή η μητέρα, επειδή είναι πρόσωπα ιερά, και επειδή έχουν εξουσία στα παιδιά τους, μπορούν να «σταυρώνουν»τα παιδιά τους και μόνο
τα παιδιά τους. Το ίδιο ισχύει και για τον παππού ή τη γιαγιά σε σχέση με τα εγγονάκια τους.
Βασκανία και φτύσιμο
Συναφές είναι και το φτύσιμο για την αποτροπή του ματιάσματος. Αυτό είναι τόσο συνηθισμένο κι έχει μαγική προέλευση. Πολλοί συνηθίζουν να φτύνουν κάποιο άνθρωπο η κάποιο αντικείμενο για να μη πιάσει το μάτι. «Νά σέ φτύσω νά μή βασκαθεῖς» πού απευθύνεται σε ανθρώπους τούς οποίους θαυμάζουμε για τα προσόντα και την ευτυχία τους.
Εκείνος όμως πού φτύνει, ασχημίζει την εικόνα του Θεού και ρυπαίνει το σώμα του Χριστού τού οποίου μέλος είναι κάθε χριστιανός. Άρα, το φτύσιμο είναι πράξη εξευτελισμού και διαπομπεύσεως. Είναι πράξη βλασφημίας κατά τού Χριστού, τού οποίου ναός είναι το σώμα κάθε βαπτισμένου πιστού. Όντας εκείνος ακάθαρτος επιδιώκει να μεταφέρει και στον άνθρωπο το μόλυσμα της ακαθαρσίας. Όταν, λοιπόν, ο γητευτής κάνει ότι θα έκανε ο διάβολος, κι ο εξορκιστής λερώνει με τον εξευτελιστικό αυτό τρόπο την εικόνα τού Χριστού, τότε δεν χρειάζεται να επέμβει εκείνος. Μόνος του ο άνθρωπος παραδίδει τον συνάνθρωπο του στην εξουσία τού σατανά.
Το φτύσιμο πού χρησιμοποιείται από την Εκκλησία στην ακολουθία της Κατηχήσεως έχει διαφορετική έννοια. Εδώ εμπτύεται ο διάβολος από τον ευπρεπιζόμενο προς το άγιο βάπτισμα κατηχούμενο. Ο «ἐμπτυσμός» εδώ συμβολίζει την αποταγή από τα έργα του διαβόλου και την σύνταξη με τον Χριστό.
αίτια αυτού πού λέγεται βασκανία. Όταν δε κάποιος λέει κάτι με φθόνο, τότε λέει ο λαός ότι «πιάνει το μάτι». Η Ορθόδοξος Εκκλησία παραδέχεται την βασκανία. Γι
αυτό υπάρχει και ειδική ευχή γι’ αυτήν στο Ευχολόγιο «Δέσποτα Κύριε Ιησού Χριστέ ο εν Βαβυλώνι...». Η ευχή δε της βασκανίας διαβάζεται μόνο από ιερέα και όχι από
λαϊκούς. Μάλιστα για την αποφυγή της βασκανίας πολλοί άνθρωποι επηρεασμένοι από δεισιδαιμονίες των συνανθρώπων τους κουβαλούν διάφορα φυλαχτά, μάτια γαλάζια,
χάντρες γαλάζιες για να μην τούς ματιάζουν. Αυτά όλα είναι κατασκευάσματα του διαβόλου. Κάθε εναντία δύναμη του πονηρού διαβόλου δεν μπορεί να εξέλθει με δαιμονική
μεθοδεία ως είναι τα ανωτέρω προαναφερθέντα κατασκευάσματα, αλλά μόνον με τη δύναμη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Συνηθισμένο φαινόμενο, πού απαντάται
κυρίως στα βρέφη είναι και η τοποθέτηση μπλε ματιών πάνω στα μαξιλαράκια των παιδιών από μητέρες και γιαγιάδες, για να μην τα πιάνει το μάτι. Το φαινόμενο αυτό
συναντάται κατά κόρον και στον εκκλησιαστικό χώρο. Είναι δε γεγονός ότι και τα καταστήματα χρυσαφικών έχουν επινοήσει και δαιμονικές καρφιτσούλες με ματάκια μπλε
και χανδρούλες προκειμένου να κρεμασθεί ο Σταυρός ή η εικόνα της κυρίας Θεοτόκου. Και τούτο για να ικανοποιήσουν τη δαιμονική κυριαρχία. Έτσι γίνεται το
παράλογο να δουλεύει ο άνθρωπος «δυσίν κυρίοις». Το καλύτερο είναι να χρησιμοποιείται μόνο ο σταυρός. Διά του τύπου του Τιμίου Σταυρού συντρίβονται όλες οι
δυνάμεις του διαβόλου. Κι αυτή η βασκανία πού είναι ενέργεια και μεθοδεία του διαβόλου, για να κάνει τον άνθρωπο να υποφέρει.
Είναι δε γνωστό ότι πολλοί ανυποψίαστοι άνθρωποι και μάλιστα άνθρωποι της Εκκλησίας συνηθίζουν εκ καλής προθέσεως να ξεματιάζουν με διαφόρους τρόπους. Άλλοι
ρίχνουν πάνω σε αναμμένο κάρβουνο γαρίφαλο και αν σκάσει με θόρυβο, λένε ότι υπήρχε μάτιασμα και εξαλείφτηκε, άλλοι πάλι χρησιμοποιούν ένα φλιτζάνι νερό και ρίχνουν
μέσα στο νερό μια σταγόνα λάδι και αν διαλυθεί λένε το ίδιο, άλλοι χρησιμοποιούν αλάτι, άλλοι λένε διάφορες προσευχές πού εκ παραδόσεως παρέλαβαν από τη μητέρα τους
ή τη γιαγιά τους λέγοντας ότι αυτή την ευχή δεν μπορούν να την λένε εκφώνως γιατί είναι μυστική και πολλοί άλλοι με διάφορους άλλους τρόπους πού διασώζουν κι ένα τοπικό
χαρακτήρα. Όλες αυτές οι συνήθειες κρύβουν μέσα τους στοιχεία δαιμονικά.
Μάλιστα επειδή αυτοί πού τα χρησιμοποιούν συμβαίνει να είναι και μέλη της Εκκλησίας τούς πειράζει ο διάβολος κάνοντάς τους να πιστεύουν ότι εξαιτίας των δικών τους
ενεργειών και δυνάμεων ξεματιάζεται ο κόσμος. Το αποτέλεσμα είναι να υπάρχει διάχυτη μια συνεχής δαιμονοκρατία στους ανθρώπους και μάλιστα και στα «πιστά» μέλη
της Εκκλησίας. Γιατί άλλοτε ο διάβολος μεταχειρίζεται την εξουσία του αθώα και άλλοτε πονηρά. Στην παραπάνω περίπτωση την δύναμη του την κάνει να φαίνεται αθώα σε
όσους πιστεύουν σε τέτοιου είδους ξεματιάσματα.
Στην ερμηνεία του ΞΑ’ (61ου) κανόνα της ΣΤ' Οικουμενικής Συνόδου αναφέρεται ότι κανονίζονται με 6 χρόνια αποχή από τα ιερά μυστήρια, δηλ. τη θεία μετάληψη όσοι
κατασκευάζουν φυλαχτά διαφόρων τύπων, αγνώστων στο πνεύμα της Εκκλησίας, όπως είναι εκείνοι πού σέρνουν μαζί τους τις αρκούδες. Αυτοί κρεμούσαν στο λαιμό και σ’
όλο το σώμα της αρκούδας διάφορες βαμμένες κορδέλες και σχοινιά, τα όποια κούρευαν μαζί με τρίχες αρκούδας και τα μοίραζαν στους ανθρώπους. Αυτά όπως έλεγαν από
μάκρυναν τη βασκανία και την ασθένεια.
θα αλείφετε το παιδί εις το μέτωπον και το πρόσωπον σταυροειδώς και θα λέγετε τα εξής τροπάρια:
Σταυρός ο φύλαξ πάσης της Οικουμένης,
Σταυρός η ωραιότης της Εκκλησίας,
Σταυρός βασιλέων το κραταίωμα,
Σταυρός πιστών το στήριγμα,
Σταυρός Αγγέλων η δόξα καί των δαιμόνων το τραύμα.
Εξηγόρασας ημάς εκ της κατάρας του νόμου τω Σταυρώ προσηλωθείς και τη λόγχη κεντηθείς την αθανασίαν επήγασας ημίν Σωτήρ ημών Δόξα Σοι.
Η μπορείτε και με ένα Σταυρό μικρό να τα σταυρώνετε και να λέγετε τα ανωτέρω τροπάρια.
Όταν υπάρχει Ιερεύς να τα σταυρώνη εκείνος και να λέγη την ευχήν της βασκανίας.
Ο πατέρας ή η μητέρα, επειδή είναι πρόσωπα ιερά, και επειδή έχουν εξουσία στα παιδιά τους, μπορούν να «σταυρώνουν»τα παιδιά τους και μόνο
τα παιδιά τους. Το ίδιο ισχύει και για τον παππού ή τη γιαγιά σε σχέση με τα εγγονάκια τους.
Βασκανία και φτύσιμο
Συναφές είναι και το φτύσιμο για την αποτροπή του ματιάσματος. Αυτό είναι τόσο συνηθισμένο κι έχει μαγική προέλευση. Πολλοί συνηθίζουν να φτύνουν κάποιο άνθρωπο η κάποιο αντικείμενο για να μη πιάσει το μάτι. «Νά σέ φτύσω νά μή βασκαθεῖς» πού απευθύνεται σε ανθρώπους τούς οποίους θαυμάζουμε για τα προσόντα και την ευτυχία τους.
Εκείνος όμως πού φτύνει, ασχημίζει την εικόνα του Θεού και ρυπαίνει το σώμα του Χριστού τού οποίου μέλος είναι κάθε χριστιανός. Άρα, το φτύσιμο είναι πράξη εξευτελισμού και διαπομπεύσεως. Είναι πράξη βλασφημίας κατά τού Χριστού, τού οποίου ναός είναι το σώμα κάθε βαπτισμένου πιστού. Όντας εκείνος ακάθαρτος επιδιώκει να μεταφέρει και στον άνθρωπο το μόλυσμα της ακαθαρσίας. Όταν, λοιπόν, ο γητευτής κάνει ότι θα έκανε ο διάβολος, κι ο εξορκιστής λερώνει με τον εξευτελιστικό αυτό τρόπο την εικόνα τού Χριστού, τότε δεν χρειάζεται να επέμβει εκείνος. Μόνος του ο άνθρωπος παραδίδει τον συνάνθρωπο του στην εξουσία τού σατανά.
Το φτύσιμο πού χρησιμοποιείται από την Εκκλησία στην ακολουθία της Κατηχήσεως έχει διαφορετική έννοια. Εδώ εμπτύεται ο διάβολος από τον ευπρεπιζόμενο προς το άγιο βάπτισμα κατηχούμενο. Ο «ἐμπτυσμός» εδώ συμβολίζει την αποταγή από τα έργα του διαβόλου και την σύνταξη με τον Χριστό.
Δόξα σοί ὁ Θεός ἠμῶν, δόξα σοί.
Βασιλεῦ οὐράνιε, παράκλητε, τό Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὁ πανταχοῦ παρών καί τά πάντα πληρῶν, ὁ θησαυρός τῶν ἀγαθῶν καί ζωῆς χορηγός, ἐλθέ καί σκήνωσον ἐν ἠμίν, καί καθάρισον ἠμᾶς ἀπό πάσης κηλίδος, καί σῶσον, Ἀγαθέ, τάς ψυχᾶς ἠμῶν.
Δόξα Πατρί, καί Υἱῶ καί ἁγίω Πνεύματι. Καί νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Παναγία Τριάς, ἐλέησον ἠμᾶς, Κύριε, ἰλάσθητι ταῖς ἁμαρτίαις ἠμῶν. Δέσποτα, συγχώρησον τάς ἀνομίας ἠμίν. Ἅγιε, ἐπισκεψαι καί ἴασαι τάς ἀσθενείας ἠμῶν, ἕνεκεν τοῦ ὀνόματός σου, Κύριε ἐλέησον, Κύριε ἐλέησον, Κύριε ἐλέησον.
Δόξα Πατρί, καί Υἱῶ καί ἁγίω Πνεύματι. Καί νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Πάτερ ἠμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς, ἁγιασθήτω τό ὄνομά σου, ἔλθετω ἡ βασιλεία σου, γενηθήτω τό θέλημά σου, ὡς ἐν οὐρανῶ καί ἐπί τῆς γής. Τόν ἄρτον ἠμῶν τόν ἐπιούσιον δός ἠμίν σήμερον, καί ἅφες ἠμίν τά ὀφειλήματα ἠμῶν ὡς καί ἠμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἠμῶν, καί μή εἰσενέγκης ἠμᾶς εἰς πειρασμόν, ἀλλά ρύσαι ἠμᾶς ἀπό τοῦ πονηροῦ.
Δί’ εὐχῶν τῶν ἅγιων Πατέρων ἠμῶν, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ὁ Θεός ἠμῶν, ἐλέησον ἠμᾶς. Ἀμήν.
Καί τά παρόντα τροπάρια, ἦχος πλ. δ'.
Κύριε, ὅπλον κατά τοῦ διαβόλου, τόν Σταυρόν σου ἠμίν δέδωκας, φρίττει γάρ καί τρέμει, μή φέρων καθορᾶν αὐτοῦ τήν δύναμιν. Ὅτι νεκρούς ἀνιστά, καί θάνατον κατήργησε. Διά τοῦτο προσκυνοῦμεν, τήν ταφήν σου καί τήν ἔγερσιν.
Ἅγιοι Ἀνάργυροι καί θαυματουργοί, ἐπισκέψασθε τάς ἀσθενείας ἠμῶν, δωρεάν ἐλάβετε, δωρεάν δότε ἠμίν.
Ἀθλοφόρε ἅγιε καί ἰαματικέ Παντελεήμων, πρέσβευε τῷ ἐλεήμονι Θεῶ, ἴνα πταισμάτων ἄφεσιν, παράσχη ταῖς ψυχαῖς ἠμῶν.
Μέγαν εὔρατο ἐν τοῖς κινδύνοις, σέ ὑπέρμαχον ἡ οἰκουμένη, ἀθλοφόρε τά ἔθνη τροπούμενον. Ὡς οὔν Λυαίου καθεῖλες τήν ἔπαρσιν, ἕν τῷ σταδίω θαρρύνας τόν Νέστορα, οὕτως ἅγιε, μεγαλομάρτυς Δημήτριε, Χριστόν τόν Θεόν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἤμιν τό μέγα ἔλεος.
Τήν πάσαν ἐλπίδα μου, εἰς σέ ἀνατίθημι, Μῆτερ τοῦ Θεοῦ, φύλαξον μέ ὑπό τήν σκέπην σου.
Και την παρούσαν Ευχήν.
Κύριε ὁ Θεός ἠμῶν, ὁ Βασιλεύς τῶν αἰώνων, ὁ Παντοκράτωρ καί Παντοδύναμος, ὁ ποιῶν πάντα καί μετασκευάζων μόνω τῷ βούλεσθαι, ὁ ἐν τήν ἑπταπλάσιον καμίνον καί τήν φλόγα τήν ἐν Βαβυλώνι εἰς δρόσον μεταβαλων καί τούς ἁγίους σου τρεῖς παίδας σώους διαφύλαξας, ὁ Ἰατρός καί Θεραπευτής τῶν ψυχῶν ἠμῶν, ἡ ἀσφάλεια τῶν εἰς σέ ἐλπιζόντων, σού δεόμεθα καί σέ παρακαλοῦμεν, ἀποστησον, φυγάδευσον καί ἀπέλασον πάσαν διαβολικήν ἐνέργειαν, πάσαν σατανικήν ἕφοδο καί πάσαν ἐπιβουλήν, περιέργειαν τέ πονηρᾶν καί βλάβην καί ὀφθαλμῶν βασκανίαν τῶν κακοποιῶν καί πονηρῶν ἀνθρώπων ἀπό τοῦ δούλου σου ( τοῦδε) καί ἤ ὑπό ὡραιότητος ἤ ἀνδρείας ἤ εὐτυχίας ἤ ζήλου καί φθόνου ἤ βασκανίας συνέβη, αὐτός, φιλάνθρωπε Δέσποτα, ἔκτεινον τήν κραταίαν σου χείρα καί τόν βραχίονά σου τόν ἰσχυρόν καί ὕψιστον καί ἐπισκόπων ἐπισκόπησον τό πλάσμα σου τοῦτο, καί καταπεμψον αὐτῶ ἄγγελον κραταιόν, εἰρηνικόν, ψυχῆς καί σώματος φύλακα, ὅς ἐπιτιμήσει καί ἀπελάσει ἀπ’ αὐτοῦ πάσαν βλάβην, πάσαν πονηρᾶν βουλήν, πάσαν φαρμακείαν καί βασκανίαν τῶν φθονερῶν ἀνθρώπων, καί ὑπό σου ὁ σός ἱκέτης φρουρούμενος μετ’ εὐχαριστίας ψάλλει σοί, Κύριος ἐμοί βοηθός καί οὐ φοβηθήσομαι τί ποιήσει μοί ἄνθρωπος, καί πάλιν οὐ φοβηθήσομαι κακά, ὅτι σύ μετ’ ἐμοῦ εἰ ὅτι σύ εἰ ὁ Θεός, κραταίωμά μου, ἰσχυρός, ἐξουσιαστής, ἀρχῶν εἰρήνης, Πατήρ τοῦ μέλλοντος αἰῶνος. Ναί, Κύριε ὁ Θεός ἠμῶν, φεῖσαι τοῦ πλάσματός σου, καί ρύσαι τόν δοῦλο σου (δείνα) ἀπό πάσης βλάβης, ἀπό πάσης ἐπηρείας καί ἀπό πάσης βασκανίας καί ἀνώτερον αὐτόν καί ἠμᾶς παντός κακοῦ διαφύλαξον, πρεσβείαις τῆς ὑπερευλογημένης ἐνδόξου, Δεσποίνης ἠμῶν Θεοτόκου καί ἀειπαρθένου Μαρίας, τῶν φωτοειδῶν Ἀρχαγγέλων καί πάντων σου τῶν ἁγίων. Ἀμήν.
Δί’ εὐχῶν τῶν ἁγίων Πατέρων ἠμῶν Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ὁ Θεός ἠμῶν, ἐλέησον ἠμᾶς. Ἀμήν.
Η ευχή δε της βασκανίας διαβάζεται μόνο από ιερέα και όχι από λαϊκούς.
